عوامل خودکشی و نقش سازنده خانواده

چکیده: خودکشی در واقع فرآیندی است که در طول زمان نتایج شومی را به همراه خواهد داشت. برای کسب اطلاعات مفید در این زمینه، مطالعه این مقاله به شما پیشنهاد می‌گردد.

تعداد کلمات 1170 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

مقدمه

خودکشی، پدیده‌ای اجتماعی است که همه‌ساله در جهان قربانیان زیادی را به دام خود می‌کشد. طبق برخی آمارها، در طول سال در حدود یک میلیون خودکشی در جهان گزارش شده است. این صحیح است که همه انسان‌ها در طول زندگی، به مرگ فکر می‌کنند. اما نوع نگاه به مرگ متفاوت است. برخی با یاد کردن معاد و روز رستاخیز، به یاد مرگ افتاده و در تلاش برای ساختن زندگی بهتر و زندگی ابدی خود برمی‌آیند. اما از طرف دیگر، برخی به گمان به بن‌بست رسیدن در زندگی، خواهان کشتن خود برخلاف فلسفه خلقت و آفرینش هستند.

آموزه‌های دینی

در بسیاری از آموزه‌های اسلامی، انسان به‌طور جدی از خودکشی نهی شده است. قرآن کریم می‌فرماید: «و لا تقتلوا انفسکم ان الله بکم رحیما، و من یفعل ذلک عدوانا و ظلما فسوف نسلیه نارا»[1] خویشتن را نکشید خداوند با شما مهربان است و هرکس این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام دهد، به‌زودی او را در آتش وارد خواهیم ساخت.
طبق تعالیم دینی، خودکشی حرام و از گناهانی کبیره شمرده شده که عقوبت خلود در جهنم را در برای فرد خواهد داشت. در حدیثی امام صادق(ع) فرمودند: «کسی که عمداً خود را بکشد، همیشه در آتش جهنم خواهد بود»[2]
مانند آموزشگاهی که برای تلاش و کوشش دانش‌پژوهان خود قوانینی را تعیین می‌کند، تا افراد با تلاش و کوشش در تحصیل علم، به رشد و شکوفایی برسند و با پیش‌بینی تنبیهاتی، فکر دانش‌پژوهان را از تنبلی، درس نخواندن و ترک تحصیل دور نگه می‌دارد، خداوند متعال برای پیشگیری از بروز خودکشی و خارج کردن خود از مسیر آزمایش‌ها و رشد در جهان آفرینش، تنبیهی جاودان و سخت را در نظر قرار داده است.

علل بروز خودکشی

1- کمرنگ شدن نقش دین در زندگی: با توجه به اینکه عقوبت‌های سنگین این عمل را مورد بررسی قرار دادیم، اگر انسانی دارای اعتقادی هر چند اندک به معاد و روز جزا باشد، همین سبب دست نزدن او به این کار خواهد شد. چنانچه امام باقر(ع) فرمودند: «المومن یبتلی بکل بلیة و یموت بکل میتة الا انه لا یقتل نفسه»[3] مؤمن به هر گرفتاری و بلا مبتلا می‌گردد به هر نوع مرگ می‌میرد اما دست به خودکشی نمی‌زند.

2- سبک زندگی: طبق گفته معاون مرکز اجتماعی وزارت کشور، ایران رتبه 106 خودکشی در جهان را دارد. هرچند که وضعیت خودکشی ایران نسبت به اکثر کشورهای جهان در وضعیت نسبتاً خوبی قرار دارد. اما نزدیک شدن سبک زندگی به‌سوی زندگی غربی، زنگ خطری است برای خانواده‌ها تا با اصلاح روش خود، از بروز این عوامل پیشگیری نمایند.  
 
3- بی‌بندوباری جنسی: از چند جهت می‌تواند بنیان خانواده را هدف قرار داده و درنهایت عاملی برای بروز خودکشی واقع شود:

• خیانت به همسر: اگر همسر اطلاع یابد، دچار شکست عاطفی شده و تعادل روحی و روانی خود را از دست خواهد داد. در صورتی که همسر اطلاع نیابد، به‌مرور زمان، ریشه‌های خانواده را خواهد خشکاند. زیرا وقتی تمرکز عشق و علاقه در محیط خانواده از بین برود، کارکردهای خانواده مختل می‌شود. محبت و دوستی جای خود را به جروبحث، دعوا، پرخاشگری و سردی روابط جنسی خواهد داد که این موارد جزو عوامل طلاق برشمرده شده‌اند[4].
• بروز بیماری‌های صعب‌العلاج و خاموش مانند ایدز، زگیل تناسلی، سوزاک و کلامیدیا سبب می‌شود تا فرد در روابط خود و زندگی خود دچار محدودیت‌ها و مشکلاتی شود.
• برملا شدن رابطه و هتک حرمت و آبرو نیز از عواملی است که متأسفانه از انگیزه‌های خودکشی برشمرده شده است.

4- عدم توجه به نشاط و شادی: فاصله گرفتن از عوامل شادی زا و نشاط‌آور و پرداختن به زندگی ماشینی و فضای مجازی، سبب بروز استرس و اضطراب و مشکلات اخلاقی و عصبی در افراد می‌شود. انسان جهت کسب انرژی برای ادامه فعالیت‌های خود به تفریح و شادی نیاز دارد. در فرمایشی امام رضا(ع) می‌فرمایند: «کوشش کنید اوقات روز شما چهار ساعت باشد: ساعتی برای عبادت و خلوت، ساعتی برای تأمین معاش، ساعتی برای معاشرت با برادران و ساعتی را هم به تفریحات و لذایذ خود اختصاص دهید و در مسرّت و شادیِ ساعات تفریح، نیروی انجام وظایف اوقات دیگر را تأمین کنید»[5].

5- بیماری‌ها: وجود بیماری‌های جسمی و روانی در فرد، سبب فاصله گرفتن از اجتماع و ضربه‌های روحی و در مواردی، تشدید نشانه‌های بیماری می‌شود. وظیفه خانواده و اجتماع در مشاهده وجود بیماری در فردی این است که در درمان او تلاش نموده و از طرد وی خودداری نمایند. بیماری‌های روحی مانند اختلال دوقطبی، افسردگی، اسکیزوفرنی و بیماری‌های جسمی نظیر نقص عضو و سرطان‌ها ازجمله عوامل مهم کاهش انگیزه زندگی و خودکشی به شمار می‌روند.

6- مواد مخدر: افسردگی در میان مبتلایان به سوءمصرف مواد بسیار شایع است. این افراد در بسیاری موارد به جهت کاهش هرچند موقت علائم افسردگی و ایجاد حس لذت، دست به مصرف مواد مخدر می‌زنند و مصرف مکرر، سبب آغاز اعتیاد آن‌ها و تشدید علائم افسردگی خواهد شد. به گزارش روابط عمومی ستاد مبارزه با مواد مخدر، مصرف مواد مخدر، فرد را مستعد خودکشی می‌کند و احتمال خودکشی موفق آن‌ها 20 برابر افراد عادی بوده و حدود 15 درصد افراد مبتلا به سوءمصرف مواد مخدر اقدام به خودکشی می‌کنند.

جمع‌بندی

عمل به آموزه‌های دینی، راه نجاتی برای بشر برای رهایی از آفات زندگی خواهد بود. حفظ و صیانت از حریم خانواده نه‌تنها وظیفه ارگان‌های حکومتی، بلکه وظیفه مستقیم پدر و در مرتبه بعد، مادر خانواده است. خداوند متعال می‌فرمایند: «یا ایهاا الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم نارا» ای کسانی که ایمان آورده‌اید! خود و اهلتان را از آتش جهنم حفظ کنید. یعنی فرد مؤمن اولاً وظیفه دارد تا خود را از گناهان و وسوسه‌ها حفظ کند، ثانیاً برای خانواده خود با تعلیم و تربیت، امربه‌معروف، نهی از منکر و فراهم ساختن محیطی پاک و خالی از هرگونه آلودگی، مقدمات رشد و تعالی را مهیا نماید.[6]